زبان و دانش چگونگی استفاده از زبان وبیان کلمات، یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد انسان است. در واقع زبان ابزاری بوده که در تمام طول تاریخ تکامل انسان، با پیشرفت ما در استفاده از آن باعث افزایش توان ذهنی و ایجاد پیچیدگی‌های کنونی در مغز ما شده است. نقشی که هوش زبانی کلامی در ارتباطات و جوامع امروزی ایفا می‌کنند، انکارناپذیر است. برقراری روابط سالم، موثر و جهت‌مند تبدیل به یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده‌ی موفقیت در زندگی‌های شخصی و مشاغل شده است.
همیشه کسانی هستند که در استفاده از یک ابزار، توانمندتر از دیگران هستند. این تفاوت در مورد استفاده از زبان هم وجود دارد؛ کسانی که با انتخاب کلمات درست در موقعیت‌های درست، می‌توانند بر اطرافیان خود تاثیر بگذارند، و یا آنها را برای قبول کردن موضوعی، یا رضایت دادن به معامله‌ای متقاعد کنند، بدون شک از قدرت بیان بیشتری برخوردارند. نویسندگان و مجریان هم از کلمات به خوبی استفاده می‌کنند، پس می‌توانیم بگوییم که آنها هم دارای این توانایی هستند. افرادی که در به کارگیری ابزاری به نام زبان خوب عمل می‌کنند، معمولا هوش کلامی بالایی دارند. هوش زبانی کلامی را به‌روش‌های جالبی می‌توان تقویت کرد که در این مقاله درباره روش بازی کردن برای تقویت هوش زبانی کلامی صحبت میکنیم.
هوش زبانی کلامی؛ یکی از انواع هوش
در سال ۱۹۸۳ هنگامی که هوارد گاردنر برای اولین بار نظریه‌ی هوش‌های چندگانه را مطرح کرد، به هوش زبانی کلامی به عنوان یکی از انواع هوش موجود در انسان‌ها اشاره کرده بود. در ابتدای کار، او هشت نوع هوش را در قالب نظریه‌ی هوش‌های چندگانه مطرح کرده بود:
۱_هوش موسیقایی
۲_هوش دیداری فضایی
۳_هوش زبانی کلامی
۴_هوش منطقی ریاضی
۵_هوش بدنی جنبشی
۶_هوش درون فردی
۷_هوش بین فردی
۸_هوش طبیعت‌گرایانه
البته بعدها گاردنر گفت، که هوش وجودی و هوش اخلاقی هم جزو این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. و به این ترتیب، نظریه‌ی هوش‌های هشت‌گانه، به نظریه‌ی هوش‌های ده‌گانه تبدیل شد. درباره‌ی این دو مورد آخر بحث‌هایی وجود دارد و بعضی افراد با نگاه به اخلاق و هستی‌گرایی به عنوان نوعی هوش موافق نیستند؛ به همین دلیل هشت نوع هوشی که در دسته‌بندی اولیه وجود داشت هم‌چنان در بین مردم شناخته‌شده‌تر است.
هوش زبانی کلامی چیست؟
می‌توان هوش زبانی کلامی را توانایی و تسلط بر استفاده‌ی کلمات و ترکیب آنها، به شکل تاثیرگذار در برقراری ارتباط دانست. هوارد گاردنر تعریف زیر را برای هوش زبانی کلامی ارائه کرده است:«حساسیت به کارکرد و ساختار زبان، آگاهی از معنی عبارات و قدرت کلمه‌ها و درک و استفاده‌ی ویژگی‌های زبان برای ایجاد بهترین تاثیر در کلام؛ مثل آواها و ریتم‌ها.»
هوش زبانی کلامی ممکن است با فن بیان اشتباه گرفته شود؛ مهم است که تفاوت میان این دو را بدانیم. کسی که فن بیان قوی دارد، لزوما از هوش کلامی بالایی برخوردار نیست؛ فقط با شنیدن صحبت یک فرد می‌شود درباره‌ی قدرت فن بیان او نظر داد، اما درباره‌ی هوش کلامی این‌طور نیست. برای شناخت بیشتر تفاوت این دو توصیه می‌کنم، مقاله تقویت فن بیان را مطالعه بفرمایید. هوش کلامی در نوشته‌های افراد هم قابل تشخیص است. در واقع نشان‌دهنده‌ی تسلط بر زبان است؛ چه به صورت شفاهی و چه کتبی.
ویژگی های افراد داری هوش زبانی کلامی
افرادی که از هوش زبانی کلامی بالا برخوردار هستند، در ارتباط گرفتن با دیگران نیز قوی برخورد می‌کنند. آنها با استفاده از دایره واژگان گسترده‌ای که دارند، به خوبی می‌توانند منظور خود را به شنونده یا خواننده برسانند.
این نوع از افراد اوقات فراغت خود را به خواندن کتاب، داستان و یا شعر سپری می‌کنند. و همچنین از قلم به دست گرفتن و نویسندگی نیز لذت بسیاری می‌برند.
ویژگی دیگر این افراد این است که، با استفاده از هوش زبانی کلامی قوی که دارند، به خوبی می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند. و با دیگران به بهترین روش ارتباط می‌گیرند؛ و درک بالایی از صحبت اطرافیان خود دارند.
آنها نسبت به سایرین از ادبیات آگاهی بیشتری دارند. با توجه به دایره واژگان گسترده‌ای که دارند، در نوشتن املای درست واژگان را، رعایت می‌کنند. در جایگذاری علائم نگارشی به ندرت دچار اشتباه می‌شوند؛ و اشتباهاتی از این قبیل را به سرعت متوجه می‌شوند.
این دسته از افراد با توجه به هوش کلامی بالایی که دارند، از مهارت سخنوری نیز برخوردار هستند. به راحتی می‌توانند با استفاده از بازی با کلمات دیگران را در مباحث قانع کنند. با توجه به دایره واژگان گسترده، در صحبت کردن یا سخنرانی در استفاده از کلمات تکراری تا جای ممکن پرهیز می کنند. و همین امر سبب لذت بردن از معاشرت با آنها می‌شود.
چه بازی هایی برای تقویت هوش کلامی مناسب است؟
کلمه‌ی “هوش” در ترکیبی که موضوع صحبت ماست، شاید باعث ایجاد این تصور شود که این توانایی به میزان ثابتی در هر کس وجود دارد، و چندان نمی‌شود امیدی داشت که آن را بتوانیم در خود تقویت کنیم. باید گفت که این تصور درست نیست. با وجود این‌که بخشی از بروز این نوع صفت‌ها می‌تواند ذاتی و وابسته به ژنتیک باشد، اما محیط هم بر آنها تاثیرگذار است. در نتیجه قابل پرورش هستند.
راه‌هایی برای تقویت هوش زبانی کلامی هست مثل زیاد مطالعه کردن، زیاد نوشتن، تمرین گوش دادن فعال و به‌طور خلاصه قرار دادن خود در معرض کلمات و صحبت‌های متنوع و جست‌جوی فعالانه درباره‌ی آنها. اما حقیقت این است که این تمرینات ممکن است به خودی خود، خشک و خسته‌کننده به نظر بیایند. همراه کردن این آموزش‌ها با بازی به جذاب‌تر شدنشان کمک زیادی می‌کند؛ و در بلندمدت تاثیر مثبت بیشتری به خصوص در کودکان خواهند داشت. بنابراین استفاده از بازی برای تقویت هوش زبانی کلامی بهتر است.
بازی‌های زیر برای تقویت هوش کلامی بسیار کاربردی‌اند. و می‌توانند زمان مفید و لذت‌بخشی را برای خودتان و عزیزان‌تان خلق کند:
جدول کلمات متقاطع
جدول کلمات یکی از سرگرمی‌هایی است که دسترسی به آن واقعا ساده است. می‌توان حتی در تنهایی هم با آن تفریح کرد. می‌توانید با خرید مجلات یا روزنامه‌هایی که جدول دارند، هر روز یک جدول برای کامل کردن و تمرین هوش کلامی در اختیار داشته باشید.
داستان‌سازی
تعدادی کلمه‌ی غیرمرتبط را کنار هم بگذارید و سعی کنید در چند جمله، داستانی کوتاه با آنها بسازید. هر چه میزان بی‌ربط بودن کلمات بیشتر باشد، چالش جالب‌تری را در پیش خواهید داشت. این بازی را به روشی دیگر هم می‌توان انجام داد؛ می‌توانید کلمات کاملا بی ارتباط را در کنار هم قرار دهید، و بعد سعی کنید ارتباطی بین آنها برقرار کنید و آن را توضیح دهید.
کلمه‌یابی
برای این بازی، شکل‌های مختلفی وجود دارد. می‌توانید به همراه یک یا چند نفر دیگر بازی Hangman را انجام دهید؛ یا از اپلیکیشن‌های بازی با کلمات استفاده کنید. در این بازی‌ها باید از بین حروف موجود، تعدادی کلمه را پیدا کنید. این بازی ذهن‌تان را باز می‌کند، و به گسترش دایره‌ی لغات شما کمک می‌کند. شکل دیگر این بازی این است که شما شئ یا کلمه‌ی خاصی را در نظر می‌گیرید، درباره‌ی آن توضیح می‌دهید و کودک یا هم‌بازیتان باید اسم آن را بگوید، یا آن را نقاشی کند. این فعالیت، هوش کودک یا هر کسی که آن را انجام می‌دهد را به توصیفات و کاربرد کلمات حساس می‌کند.
بداهه‌گویی
موضوعی را انتخاب کنید، و بدون متن آماده با صدای بلند و در بازه‌ی زمانی مشخص درباره‌ی آن هرچه به ذهن‌تان می‌آید بگویید. می‌توانید صدایتان را هم ضبط کنید تا با دوباره گوش دادن به آن، متوجه نقص‌هایتان بشوید، و به راه‌حل‌هایش بیاندیشید. گزارش‌گری مسابقات و بازی‌ها تمرین خوبی برای بداهه‌گویی است. می‌توانید بازی دوستان خود را گزارش‌گری کنید یا در بازی‌های ورزشی تلویزیونی، به‌جای گزارش‌گر اصلی صحبت کنید.
زنجیره کلمات
این بازی شبیه به بازی اسم و فامیل است، با این تفاوت که در اینجا یک نفر کلمه‌ای را می‌گوید و نفر بعدی باید کلمه‌ای بگوید که با دو حرف آخر کلمه‌ی قبلی شروع شود. مثلا: سبزی، زیبا، باقلوا. خود بازی اسم و فامیل هم می‌تواند باعث تقویت هوش زبانی کلامی شود اگر در زمان محدود انجام شود.
سرواژه‌سازی برعکس
یکی از کارهایی که ما برای راحت‌تر شدن کلام و به‌خاطرسپاری عبارات استفاده میکنیم، سرواژه‌سازی است. این بازی، دقیقا برعکس سرواژه سازی است و در آن سعی میکنیم مثلا برای سرواژه‌ی پهپاد که به معنی پرنده‌ی هدایت‌پذیر از دور است، عبارت گسترده‌ی دیگری بسازیم.
برعکس گفتن عبارات
برعکس گفتن عبارات، مثل مسواک زدن با دست چپ برای یک شخص راست‌دست است. این کار هم‌زمان با این‌که مسیری برعکس مسیر معمول جمله‌سازی و صحبت را در مغز تحریک می‌کند، توجه شما را به معانی مختلف عبارات ساخته شده با کلمات یکسان جلب می‌کند؛و این در پرورش هوش کلامی و به‌کارگیری درست زبان تاثیر واضحی خواهد گذاشت. این بازی به این شکل انجام می‌شود که شما می‌گویید “ساعت دو من می‌آیم” و نفر بعدی باید با ترتیب برعکس آن را تکرار کند یعنی “می‌آیم من دو ساعت”.
این‌ها تعدادی از بازی‌هایی بودند که می‌توانید در جمع‌های خودمانی، با کودکان و یا با دوستان سرتان را گرم کنید، و به پرورش هوش زبانی کلامی‌تان هم کمک کند. می‌توانید بازی‌های بیشتری را با خلاقیت خودتان و با ترکیب کردن بقیه‌ی هوش‌های گاردنر بسازید و از آنها لذت ببرید.
مقاله مهارت های زندگی چیست را نیز حتما مطالعه کنید.
فواید و نشانه‌های هوش زبانی کلامی قوی
جایگاه هوش زبانی کلامی در نیم‌کره‌ی چپ مغز و با توانایی‌های تحلیل و تفکر انتقادی در ارتباط است. هر چه در هوش کلامی قوی‌تر شویم، در این ویژگی‌ها هم رشد خواهیم کرد. به‌جز این موارد، می‌توانیم در روابط‌مان موفق‌تر باشیم و هنگام صحبت کردن در جمع‌های بزرگ، استرس کم‌تری را تجربه کنیم. در نهایت، یکی از فواید قدرت پیدا کردن در سخنوری، توانایی متقاعدسازی دیگران و رسیدن به اهداف است، که معمولا در زمینه‌های شغلی کاربرد زیادی دارد؛ پس غلط نیست اگر بگوییم پرورش و تقویت هوش زبانی کلامی در موفقیت حرفه‌ای هم تاثیرگذار است. همچنین بهره‌مندی از هوش زبانی کلامی بالا، یادگیری زبان‌های جدید را برایتان راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد کرد.
نشانه‌هایی که شما دارید در به‌کارگیری این هوش پیشرفت می‌کنید عبارتند از:
_در زبان خودتان روان‌تر صحبت می‌کنید.
_هنگام صحبت در میان جمع، احساس راحتی بیشتری دارد.
_آموختن زبان‌های جدید برایتان آسان‌تر شده.
_در شغل‌تان موفق هستید.
سخن آخر
هوش زبانی کلامی، توانایی مهمی است که با استفاده از یک سری ابزارها و کمی هم خلاقیت قابل پرورش است. میزان اثرگذاری آن در زندگی آن‌قدری هست که ارزش امتحان کردن روش‌های یادگیری را داشته باشد. برای لذت‌بخش‌تر کردن روند تمرین و تقویت هوش کلامی، بازی‌هایی وجود دارد که می‌توانیم با انجام آنها در جمع‌های صمیمی و دوستانه و یا به‌منظور تقویت این نوع هوش با کودکان‌مان انجام‌شان دهیم، و زمان خوبی را سپری کنیم. تاثیر این بازی‌ها را دست کم نگیرید و سعی کنید حتما روزانه زمانی را به آنها اختصاص دهید تا به بهترین نتیجه‌ها برسید.